Vergelijking: waarom de 5-3-2 formatie onder Van Gaal wél werkt

Hoewel veel Oranje-supporters na het vertrek van Frank de Boer hadden gehoopt op een terugkeer van de Hollandsche school, zal het Nederlands elftal in Qatar naar alle verwachting aantreden in een flexibele 5-3-2-formatie. Zowel op het WK in 2014 als de afgelopen maanden is deze opstelling zeer succesvol gebleken onder bondscoach Louis Van Gaal, wat het contrast met de blamage op het EK 2021 groot maakt. FCUpdate.nl vergelijkt de speelwijze van het Nederlands elftal onder beide bondscoaches en legt uit waarom Oranje onder Van Gaal wél succesvol kan zijn in deze formatie.

1. Voetballend vermogen naast Frenkie

Van Gaal was in zijn interview na afloop van de uitwedstrijd tegen Polen heel helder over de rol van Frenkie de Jong bij het Nederlands elftal. Frenkie staat als klassieke '6' voor de verdediging opgesteld, met twee aanvallender ingestelde middenvelders als ondersteuning. Hoewel er nog steeds gebruik wordt gemaakt van één aanvallende middenvelder op de nummer 10 positie, speelt onder Van Gaal vaak een speler naast Frenkie met veel voetballend vermogen in de vorm van Teun Koopmeiners, Davy Klaassen, of Kenneth Taylor. De opstelling van De Boer zorgde met name voor problemen in de opbouw. Wanneer er ook maar één speler van de tegenstander werd geïnstrueerd om de spelmaker van FC Barcelona goed onder druk te zetten, kwamen bij Oranje de verkeerde mensen aan de bal. Marten de Roon heeft vaak bewezen dat hij verdedigend van grote waarde kan zijn in de omschakeling, maar tegen een mindere tegenstander brak het gebrek aan creativiteit Oranje op. Van Gaal lost dit probleem om door Frenkie te verlichten in zijn druk op het middenveld en de bal sneller rond te laten gaan richting de spitsen.

2. Zekerheid in het centrum

Natuurlijk moet er één kanttekening worden gemaakt bij de defensieve onzekerheid bij het Oranje van De Boer: aanvoerder Virgil van Dijk was vanwege blessureleed afwezig op het EK. Toch waren ook de overige invullingen in de driemansdefensie achteraf misschien niet de logische keuze. Daley Blind had eerder zowel bij het Nederlands elftal als in clubverband laten zien in het centrum kwetsbaar te zijn en ook Matthijs de Ligt oogde onwennig op zijn nieuwe positie. Van Gaal greep daarom snel in na zijn aanstelling en positioneerde Blind als linker wingback. Op deze manier worden zijn defensieve kwalen opgevangen door de verdedigende kwaliteiten van Nathan Aké, die de afgelopen maanden zowel bij Oranje als bij Manchester City regelmatig op speelminuten kan rekenen, of de inmiddels betrouwbaardere De Ligt. Bovendien kan Blind op deze manier aanvallend zijn kwaliteiten in het positiespel meer naar boven laten komen, terwijl linksback Patrick van Aanholt op het EK vooral achteruit aan het lopen was.

3. Invulling van de spitsen

Door een gebrek aan creativiteit op het middenveld vanwege de tekortkomingen van De Roon, was Memphis Depay vaak genoodzaakt om diep in te zakken en de bal zelf op te halen. Dit zorgde ervoor dat de fysiek sterke spits, vaak Wout Weghorst op het EK, in een soort vacuüm terecht kwam voorin. Het resultaat: een compleet gebrek aan diepgang, waardoor het meeste aanvallende gevaar moest komen van rechtsback Denzel Dumfries. Ook hier heeft Van Gaal een oplossing voor verzonnen door Bergwijn vanaf zijn aanstelling het vertrouwen te geven voorin. De afwisseling tussen Memphis en Bergwijn zorgt voor een afwisselende dreiging die moeilijk is op te vangen en wanneer er een breekijzer nodig is, treedt 'plan B' in werking in de vorm van Weghorst of Luuk de Jong.

4. Vertrouwen in het systeem

Dit is misschien geen tactisch onderscheid, maar blijft toch een belangrijke factor. De overgang naar een driemansverdediging onder De Boer zorgde zo kort voor het EK met name voor veel verwarring, frustratie en onrust binnen de selectie. Van Gaal heeft daarentegen vanaf het begin de selectie overtuigd van zijn visie, en ondanks enkele bezwaren van onder meer aanvoerder Van Dijk, spreken de resultaten voor zich. Elke speler weet wat van hem wordt verwacht en Van Gaal heeft plan A tot en met C al klaarliggen, zo gaf hij in de persconferentie aan. Het is dan ook terecht dat er dit jaar meer verwacht wordt van Oranje dan de achtste finales, want geen enkel topland zit op dit moment te wachten op het Nederlands elftal van Van Gaal.