EK 2020 in Nederland: bijna een unicum, dat zorgt voor extra druk

Voor het eerst sinds 2000 en überhaupt de tweede keer ooit worden er EK-wedstrijden in Nederland georganiseerd. Hoewel het toernooi door corona een heel ander gezicht heeft gekregen dan van origine het plan was, was het voor Nederland en de Johan Cruijff ArenA sowieso al heel anders dan goed twintig jaar geleden. Welke voor- en/of nadelen kleven er aan de organisatie voor een 'thuisland'?

Net als in 2000 is ook en ditmaal alleen de Johan Cruijff Arena van de partij. Destijds was het stadion de blikvanger en in Nederland samen met De Kuip (waar overigens de finale werd gespeeld), de GelreDome en het Philips Stadion een van de vier onderkomens, waarin in totaal vijf duels (drie groepswedstrijden, kwart- en halve finale) gepland stonden. Ditmaal speelt Oranje in elk geval de drie groepsduels in de eigen hoofdstad, wat zeker een voordeel is, ook buiten coronatijd.

{image[348271][right-half][]}Extra druk voor spelers én staf

Maar natuurlijk brengt een eindtoernooi in eigen land ook de nodige druk met zich mee. Dat was in 2000 goed te merken, ook bij bondscoach Frank Rijkaard: hij had voor het toernooi al laten vallen dat als het Nederlands elftal de finale niet zou halen, of eigenlijk niet zou winnen, dat hij zou opstappen in zijn functie. Oranje had een topselectie en dus de steun van de eigen achterban. Toen het in de halve finale na vijf (!) gemiste strafschoppen misging tegen Italië, liet de coach zijn emoties dan ook te loop. "Hij liep naar buiten en begon te huilen alsof alle watervallen van Egypte leegstroomden", tekende perschef Rob de Leede later op over Rijkaard.

De pijn bij het absolute topelftal met immer sterren aan de aftrap, van Clarence Seedorf, Jaap Stam tot toernooi's topscorer Patrick Kluivert, is nog altijd voelbaar. Stam ging na zijn gemiste pingel bewust op vakantie naar Amerika. "Maar zelfs daar werd ik met mijn penalty geconfronteerd", herinnerde de centrale verdediger. Paul Bosvelt, de man die in de penaltyreeks de beslissende misser produceerde, zag achteraf waar het misging. "Later op de beelden zie je aan mijn gezicht dat ik toch spanning had", zei hij tegenover Voetbal International. Voor hem veranderde het EK in eigen land van een jongensboek naar een nachtmerrie.

Van der Sar noemde de pijnlijke exit in eigen land een van 'de meest krankzinnigste wedstrijden' die hij ooit meemaakte en de huidige bondscoach Frank de Boer, die in de reguliere speeltijd al tweemaal vanaf elf meter had gefaald, voelde dat als Italië verslagen zou zijn, Oranje zeker Europees kampioen was geworden in eigen land. "Wij hadden het kunstje van 1988 kunnen herhalen. Je baalt gewoon zo dat ze nu nog praten over een gemiste penalty. Zeker een gemiste kans voor het leven. Nog steeds heel zuur."

Extra support voor Oranje

Misschien was het wel vanwege die extra druk dat bondscoach De Boer in aanloop naar het eindtoernooi de verwachtingen enigszins temperde door te stellen dat Oranje géén topfavoriet is. "Ik vind het heel positief dat dit toernooi deels in eigen land is. Dat creëert een speciaal gevoel. Die eerste drie wedstrijden zijn heel belangrijk voor de rest van het toernooi", zei de keuzeheer tijdens de persconferentie over het spelen in eigen land.

De bondscoach hoopt dat de eigen supporters, misschien wel meer dan twintig duizend fans als de coronacijfers het toelaten - maar in elk geval zo'n zestienduizend, zorgen voor een steuntje in de rug van de Oranje-mannen. "En dat de Oranje-koorts dan ook meer toeneemt. Het maakt een wezenlijk verschil, dat heeft iedereen in elk geval kunnen merken." Behoudens Italië in 1968 is het echter nog nooit een land gelukt om te winnen als gastheer: Frankrijk was er in 2016 heel dichtbij, maar verloor de finale. België (1972), Zweden (1992) en Nederland (200) werden in eigen land wel derde, al was er destijds nog geen kleine finale. Met elf gastheren is de kans ditmaal overigens wel een stuk groter op een organiserend land als winnaar. 

Financiële voordelen Nederland

Het organiseren van een EK heeft normaliter ook ontzettend veel financiële impact. Het vrouwen EK in 2017 leverde Oranje een impuls van bijna vijftig miljoen euro op voor de economie en ook in 2000 zorgde de organisatie van het EK met België voor een financiële impuls voor onder meer de Nederlandse detailhandel, horeca en vele andere bedrijfstakken. Al met al kreeg de economie een impuls van zo'n 270 miljoen gulden, zo berekende Bureau Meerwaarde destijds. Het Nederlands Economisch Instituut (NEI) kwam zelfs tot 613 miljoen gulden, maar daarvan was ook een groot deel niet uit te drukken in harde knaken, maar ook in bijvoorbeeld het promotionele effect.  

Voor de vier EK-wedstrijden van de zomer van 2020 in Nederland rekende de KNVB gunstige cijfers voor: Nederland zou tussen de 55 en 77 miljoen euro overhouden aan de organisatie. Hoe dat in de praktijk zal zijn, is ontzettend moeilijk te voorspellen. Niet alleen was die berekening van vóór de coronacrisis en op basis van volle stadions, ook is het Europese verkeer naar Nederland veel meer belemmerd dan in een normale situatie. Hoeveel van dat bedrag ook daadwerkelijk in het laadje komt, is zeer de vraag: daarbij wegen de prestaties van het Nederlands elftal ook altijd zwaar mee in de economische voordelen van een dergelijk toernooi. Maar dát het financiële en promotionele voordelen oplevert voor ons land, staat buiten kijf. 

Reclamestrijd

Wat in 2000 ook duidelijk werd, was dat alle bedrijven een graantje willen meepikken van het EK in eigen land. Nóg meer dan bij reguliere eindtoernooien al het geval is. Bijvoorbeeld de tv-programma's: RTL kwam met Villa BvD, de NOS met Huis van Oranje en ook Paul de Leeuw had een eigen show (Oranjecamping). Ook ditmaal zullen Oranje-programma's uit de grond stampen: Oranjezomer op Veronica is tweemaal per avond op de buis en de NOS, dat alle uitzendrechten van het EK heeft, heeft het mediateam ook flink opgepompt. Vergeet ook de Heinekenhoed, Oranjevla en Amstel's voetbalkrat niet: acties uit 2000 die nog altijd tot de meest succesvolle voetbalacties ooit behoren. Welke supermarkt of biermerk voegt zich in de komende maand bij dat lijstje? 

Lees ook: Niet één 

Wat anno 2021 de meest opvallende trend is in het bedrijfsleven en voor de nodige opschudding zorgt gezien de minimale bezetting in coronatijd, zijn de vele winacties om kaarten te winnen voor het eindtoernooi. Normaliter een gouden kans om alsnog naar een wedstrijd te mogen, maar ditmaal zorgt het voor veel onvrede. Waar Oranje-aanhangers met veel pijn en moeite vorig jaar eindelijk tickets hadden bemachtigd en vervolgens het EK uitgesteld zagen worden, moesten ze dit voorjaar veelal hun kaarten weer inleveren voor meerdere of soms al hun duels.

Doordat in Nederland maximaal de helft van het aantal beschikbare plekken (en vermoedelijk nog veel minder…) gevuld wordt, moest een groot aantal fans teleurgesteld worden. Zij zien vervolgens wel hoe grote bedrijven met winacties andere gelukkigen naar het eindtoernooi laten gaan. Voor hén en Oranje is het te hopen dat er op de valreep in Nederland – of desnoods in latere rondes over de landsgrenzen – toch meer fans welkom zijn in het stadion. In dat kader kan met de dalende trend in coronabesmettingen de Oranje-koorts écht beginnnen.

{image[348273][left-half][]}Hoe kwam het toernooi ook alweer in Amsterdam terecht?

Vanwege het zestigjarig bestaan van de UEFA wilde de Europese voetbalbond het EK 2020, de naam die overigens nog steeds aangehouden wordt, op een bijzondere manier organiseren. Voor de fans, onder het motto: het voetbal komt naar je toe. De KNVB besloot zich aan te melden voor groepsduels en behoorde tot de twaalf landen die uiteindelijk werden geselecteerd. De UEFA had slecht nieuws voor Stockholm (Zweden), Jeruzalem (Israël), Cardiff (Wales), Skopje (Macedonië), Sofia (Bulgarije) en Minsk (Wit-Rusland). Daar kwamen later Dublin (Ierland) en Bilbao (Spanje) bij: zij konden na de coronacrisis geen garanties geven op publiek in het stadion in de komende zomer. Zij werden vervangen door Sevilla en Sint-Petersburg, dat al gastheer was, maar meer wedstrijden heeft gekregen.

Alle stadions (speelsteden): Allianz Arena - München (Duitsland), Baku Olympisch Stadion - Bakoe (Azerbeidzjan), Estadio Ramón Sánchez Pizjuán - Sevilla (Spanje), Ferenc Puskásstadion - Boedapest (Hongarije), Hampden Park - Glasgow (Schotland), Johan Cruijff Arena - Amsterdam (Nederland), National Arena - Boekarest (Roemenië), Parken Stadion - Kopenhagen (Denemarken), Stadio Olimpico - Rome (Italië), Wembley Stadion - Londen (Engeland), Zenit Arena - Sint-Petersburg (Rusland)

EK-duels Oranje in de Johan Cruijff ArenA in 2000:

Nederland – Tsjëchië 1-0

Frankrijk – Nederland 2-3

Italië – Nederland 0-0

EK-duels Oranje in de Johan Cruijff ArenA in 2021:

Nederland - Oekraïne

Nederland - Oostenrijk

Noord-Macedonië - Nederland