Het merkwaardige verloop van de jeugdopleiding van Feyenoord

Een kleine tien jaar geleden werd de jeugdopleiding van Feyenoord vijfmaal op rij gekozen tot de beste van Nederland en waren de Rotterdammers hofleverancier op het WK van 2014. Jarenlang werd de jeugdopleiding geprezen, maar de laatste tijd ontbreekt het aan echte doorstroming naar de A-selectie. Hoe staat het met het rendement van het oude Varkenoord en wat voor perspectieven biedt de komst van Arne Slot?

Het is inmiddels duidelijk dat er volgend jaar een frisse wind gaat waaien in De Kuip. Dick Advocaat heeft voor de zoveelste keer zijn pensioen aangekondigd als clubcoach en ook assistenten Cor Pot en Zeljko Petrovic vertrekken na dit seizoen bij de A-selectie van Feyenoord. De ervaren succescoach staat alom bekend dat hij nu wil presteren en niet dat hij snel jeugd doorschuift, zeker als die nog niet goed genoeg is – zoals recent over Naoufal Bannis en Dylan Vente werd gezegd. Van Arne Slot is wel bekend dat hij jeugd de kans geeft: bij AZ was het wegsturen van clubtopscorer Mats Seuntjens ongeveer zijn eerste zet, omdat hij het zag zitten in Myron Boadu. Wellicht biedt Slot nieuwe mogelijkheden voor de academie, maar laten we eerst eens teruggaan in de tijd. Hoe heeft de jeugdopleiding zich de afgelopen jaren ontwikkeld?

Roemrijke jaren

De hoogtijjaren van de academie vonden plaats op het moment dat Feyenoord op de rand van de afgrond stond. De Rotterdammers hadden in het seizoen 2004/05 een schuld van ruim veertig miljoen openstaan en kondigden een sanering en herstructurering aan. Veel spelers werden verkocht, om te werken aan de financiële positie van de club. De transfersom die de club binnenkreeg voor bijvoorbeeld Robin van Persie werd dan ook amper geherinvesteerd. Datzelfde gold voor de recordtransfer van Dirk Kuyt twee jaar later.

Na een teleurstellend seizoen waarin de Rotterdammers op de tiende plaats (!) eindigden, werd het vertrouwen in Mario Been opgezegd. Ronald Koeman werd door Martin van Geel aangesteld als de nieuwe trainer en onder zijn leiding werd er verrassend goed gepresteerd. Deze prestaties werden behaald met veel jeugdspelers, die onder anderen een seizoen daarvoor onder Been hadden gerijpt. "Tijdens het jaar met Been ging het niet goed, maar drie jaar later stonden ze in de halve finale van het WK", concludeert Krabbendam dan ook over de Feyenoord. Een forse stap terug, om er vervolgens twee vooruit te zetten mét eigen jeugd.

De ommekeer

Juist dat eerder besproken WK werd de ommekeer voor de eindproducten van de (succesvolle) academie. Louis van Gaal riep voor Brazilië liefst vijf door Feyenoord opgeleide jeugdspelers op. Van hen speelden De Vrij, Bruno Martins Indi en Daryl Janmaat zich in de kijker en gingen opgeteld voor ruim dertig miljoen euro over de toonbank: meer dan de zes jaar daarvoor opgeteld. Het was tevens het laatste seizoen dat de opleiding werd bekroond tot de beste van Nederland. Feyenoord haalde de Rinus Michels Award vijf jaar op rij binnen, maar sinds 2014 werd de prijs niet meer gewonnen.

Door alle miljoenen ging Martin van Geel eindelijk weer eens met gevulde portemonnee de transfermarkt op. Hij moest kiezen tussen verder inzetten op de jeugd of een paar gerichte aankopen doen. "Je weet dat je eerst twee moeilijke jaren krijgt als je echt alleen maar inzet op de jeugd. Het is inherent aan jeugd dat je wedstrijden verliest, die je niet hoeft te verliezen. Een club als Feyenoord moet elke week presteren. Je wilt wel jeugd laten doorstromen, maar het mag niet ten koste gaan van de prestaties op korte termijn", aldus Krabbendam.

"Feyenoord had niet zoveel geld dat we weer een gelijkwaardige spits à la Pellè konden terughalen. Toen zijn we gaan knutselen en hadden we zeker in de laatste linie veel jonge jongens." Een van de grootste verrassingen van dat seizoen was Rick Karsdorp. Hij werd omgeturnd tot rechtsachter door Rutten. "Als een talent op de deur klopt, kan hij misschien niet op de positie waar hij in de jeugd heeft voldaan, in het eerste elftal komen als je een beetje voortschrijdend inzicht hebt. Hij kan misschien wel klaargestoomd worden voor een andere positie. Dat ging niet makkelijk bij Karsdorp, die eigenlijk aanvallende middenvelder was. Laat ik het zo zeggen: daarin moest ik soms straattaal gebruiken", glimlacht Rutten.

Ruttens aandeel bij Feyenoord bleef beperkt tot een seizoen, maar hij is altijd een coach geweest die kijkt naar talent en de eigen jeugd. "Wat mij van de opleiding is bijgebleven, is dat de tijd daar een beetje stil heeft gestaan. Innovatie is in voetbal een belangrijk gegeven. Dat was bij Feyenoord een beetje vastgeroest. Het werd mij niet altijd in dank afgenomen als ik een kritische noot liet vallen. Ze hebben onder Koeman een hele goede lichting gehad, maar ik heb een bepaald gevoel ten aanzien van het opleiden. Nog steeds. AZ heeft ze bijvoorbeeld ingehaald en dat kan niet bij zo'n grote club als Feyenoord. Ze zijn blijven hangen in het verleden."

Matthew Steenvoorden (27), momenteel actief bij het Kroatische HNK Gorica, speelde jarenlang in de jeugdopleiding van de Rotterdammers. Hij herkent het verhaal van Rutten en schatte de opleiding van aartsrivaal Ajax hoger in, terwijl Feyenoord wel vijfmaal de Rinus Michels Award won. "Wanneer je bij de jeugdelftallen van het Nederlands Elftal kwam, merkte je dat de jongens van Ajax al veel completer waren. In de jeugd bij Feyenoord ging het vooral om duelleren, maar bij de jeugdspelers van Ajax zag je dat ze veel tactischer waren. Feyenoord heeft bovendien echt een misstap gemaakt door niet toe te treden in de voetbalpiramide."

Lees ook: Feyenoord is de enige topclub die deelneemt aan O21-competitie 

{image[333366][left-half][Martin van Geel, Jan de Jong]}Perspectief

Voormalig technisch directeur Martin van Geel besloot om niet toe te treden tot de voetbalpiramide, met als belangrijkste reden dat het onbetaalbaar was voor de Rotterdammers. Hij koos ervoor om het geld in de jeugdopleiding te stoppen en niet in de verplichte contracten voor spelers in Jong Feyenoord, waar in de Eerste Divisie veel strengere eisen aan zitten dan in de beloftencompetitie. Een keuze met grote gevolgen, want als jonge spelers zich beter ontwikkelen, verdient die investering zichzelf terug.

Voor de jeugdspelers is het bovendien een reden om te klagen over het perspectief dat ze wordt voorgeschoteld. Een kans op een doorbraak in het eerste team zit er veel minder snel in, omdat de spelers anders dan bij Ajax, PSV, AZ of Utrecht geen ervaring opdoen in de Eerste Divisie en de beloftencompetitie werd uitgekleed door het vertrek van die teams. Het was deels de reden dat veel jonge spelers naar het buitenland vertrokken. Grote talenten als Tahith Chong, Melayro Bogarde en Joshua Zirkzee kozen allemaal voor het buitenlandse avontuur in plaats van een contract bij Feyenoord. De grote talenten die er nog wel zijn, vertrekken dus. 

"Die spelers willen één ding en dat is gewoon perspectief", aldus Krabbendam. "Ze kwamen in de Onder 18 en Onder 19, maar hoe nu verder? Het is niet vanzelfsprekend dat je direct gaat spelen in het eerste elftal. Als je dan nog iets daaronder hebt, waar ze wekelijks spelen, goede tegenstand krijgen en serieus worden genomen, is dat een reden om te blijven", doelt Krabbendam op de teams in de Eerste Divisie. "Dan nemen ze die tussenstap en als het twee jaar later niet lukt, kunnen ze altijd nog verder kijken. Nu worden ze eigenlijk gedwongen om hun heil ergens anders te zoeken."

Desondanks staan er wel vier à vijf spelers uit de eigen jeugd steevast in het basiselftal. Orkun Kökcü, Lutsharel Geertruida, Justin Bijlow, Tyrell Malacia en Bart Nieuwkoop kunnen rekenen op veel speeltijd, zelfs onder Advocaat. Krabbendam: "Het is niet dat er helemaal niets doorkomt. Dat is niet waar. Alleen Bijlow, Geertruida en Malacia zitten er bijvoorbeeld al een tijdje. Dus echt de aanwas van spelers die vanuit de opleiding de stap naar het eerste maken, is eigenlijk alleen Kökcü geweest de afgelopen tijd. Dat is natuurlijk niet wat je als club wil en hoopt. Nu is het even een tijd minder, maar het gaat altijd in golfbewegingen."

Nieuw perspectief

Toch is Feyenoord een nieuwe weg ingeslagen. De technische leiding heeft het vertrek van Advocaat gebruikt om op alle vlakken een inhaalslag te maken. Technisch directeur Frank Arnesen heeft geïnvesteerd in de jeugdopleiding. "Hij probeert de gemaakte fouten te repareren", weet Krabbendam. "Bij Feyenoord kregen eerst alle jeugdspelers hetzelfde contract. Nu wordt er wel beloond naar talent en potentie, zoals het hoort. Wat dat betreft zijn ze gewoon een enorme inhaalslag aan het maken. Dat gaat niet in een jaartje, maar het is goed om te zien dat ze er alles aan doen om in ieder geval te proberen dat gat met de rest van Nederland te dichten."

Frank Arnesen

De oefenmeester komt over van AZ en wordt gezien als de kroonprins van het Nederlandse trainersgilde. Bij AZ speelde hij niet alleen verzorgd voetbal, maar heeft hij ook laten zien te durven kiezen voor de jeugd. Steenvoorden, die jarenlang in de jeugdopleiding van Feyenoord speelde, speelde ook onder Slot, toen die samen met Sipke Hulshoff aangesteld werd voor het eerste team van de Leeuwarders. Hij denkt dat de oefenmeester veel kan toevoegen aan Feyenoord.

"Ik vind het een van de beste trainers waar ik mee heb gewerkt. Hij is tactisch heel goed. Zeker in het maken van analyses van tegenstanders en daarop trainen, is hij heel sterk", looft Steenvoorden. "Ik denk dat hij meer voetballende kwaliteiten toevoegt aan Feyenoord. Nu hebben ze niet een kenmerkende speelstijl. Het is nu vooral veel strijd. Daar staat Feyenoord ook wel voor, maar als je het combineert met goed voetbal, wordt Feyenoord daar alleen maar sterker van."

Lees ook: Feyenoord via nieuwe opzet alsnog de voetbalpiramide in

Naast de herkenbare stijl van voetballen, is het zaak voor Slot om de jeugdopleiding weer te laten floreren. Want los van het feit dat er in de jeugdopleiding stappen gemaakt moeten worden, is het ook een kwestie van jeugd een kans geven – ook als ze nog niet goed genoeg zijn. Zo extreem als in 2010 hoopt niemand in Rotterdam-Zuid meer mee te maken, maar jeugd heeft nou eenmaal tijd en ervaring nodig voor ze prestaties én geld (op)leveren. Gecombineerd met een flinke financiële injectie voor het eerste elftal – die ook hard nodig is – wacht er de komende jaren nieuw perspectief voor (de jeugd van) Feyenoord.

We hebben Feyenoord om een reactie gevraagd over enkele hierboven genoemde zaken, maar zij wilden hierop niet reageren.

Door: Jitse de Graaf