Hoe het met AZ telkens misgaat tegen de traditionele top-drie

Voor AZ is de bekerfinale tegen Feyenoord kans op de ultieme revanche onder trainer John van den Brom. Want hoewel de coach zijn ploeg frank en vrij laat spelen, behaalt hij eigenlijk nooit resultaat tegen een ploeg uit de traditionele top-drie (Ajax, Feyenoord, PSV). De doelcijfers zijn eigenlijk alleszeggend: 26 voor, 68 tegen over 23 duels (gemiddeld: 1,13 tegen 2,95).

Vermoedelijk kan hij de vraag niet meer horen: waarom lukt het nooit tegen een ploeg uit de traditionele top-drie voor AZ? Een blik op de ranglijst zegt genoeg als het gaat om die verbazing; over de hele Eredivisie hoeft AZ niet bang te zijn, voor welke tegenstander dan ook. Maar dat werd het gedurende dit seizoen wel. In bijna elke ontmoeting zat er meer in dan het verlies tegen de traditionele top-drie: maar in bijna alle gevallen lukte dat niet én had het de scheidsrechter niet bepaald mee tegen PSV, Ajax en Feyenoord. Waar gaat het mis? 

De onmoetingen

{image[320265][right-half][]}PSV - AZ (3-2): het ongeloof

De uitslag, die met 3-2 toch echt de verkeerde kant op viel wie keek naar de kansenverhouding, maar met name het uitvallen van supertalent Calvin Stengs bracht de Alkmaarders in een treurige stemming op de eerste speeldag van het huidige seizoen. Dat het, ondanks de late treffer van Wout Weghorst, had verloren van de uiteindelijke kampioen van Nederland, speelde eigenlijk geen rol. AZ had de Eindhovenaren, die net in Europa waren uitgeschakeld, heel veel pijn kunnen doen en ze in een crisis doen kunnen belanden. Maar dat deed het niet en dus keerde het met een nieuwe nederlaag terug. Dat kan gebeuren op de eerste speeldag. 

Formatie AZ (4-3-3): Bizot; Svensson, Vlaar, Wuytens, Ouwejan; Til (73. Steuntjens) , Van Overeem, Vejinovic (83. Levi Garcia) ; Jahanbaksh, Stengs (8. Dos Santos), Weghorst.

{image[321411][right-half][]}AZ - Feyenoord (0-4): de afstraffing

Na de nederlaag tegen AZ nam het veldspel van de Alkmaarders met de week toe. Na PSV wonnen ze vijfmaal op rij, alleen een week voor de nieuwe topper ging het tegen Excelsior in eigen huis al mis. Tegen de andere Rotterdamse ploeg was AZ een week later uit op revanche, maar hoewel ze aardig begonnen, en een doelpunt van Weghorst onterecht afgekeurd zagen worden, eindigde het in een blamage. Aan de andere kant werden de goals van Steven Berghuis en de heerlijke knal van Sam Larsson wél goedgekeurd. Nadat er met Marko Vejinovic weer een steunpilaar lang wegviel in de topper, was het verzet bij AZ definitief gebroken.

Formatie AZ (4-3-3): Bizot; Svensson, Van Eijden, Wuytens, Wijndal; Til, Van Overeem, Vejinovic (38. Dos Santos); Seuntjens (85. Helmer), Jahanbaksh (66. Koopmeiners), Weghorst.

{image[323074][right-half][]}AZ - Ajax (1-2): het besef

Na het onnodig verloren duel met Ajax was Guus Til behoorlijk eerlijk: "Op dit moment is de traditionele top-drie nog een brug te ver", liet hij weten tegenover FCUpdate.nl. Het besef dat er een extra stap gezet moest worden om van dergelijke ploegen te winnen, was ook in Alkmaar geland na het derde verlies van het seizoen tegen een topteam. Dat de algemene cijfers onder Van den Brom bij AZ tegen Ajax, Feyenoord en PSV slecht waren (zie onder), speelde al een beetje mee. Maar dat kwam na het verloren duel met Ajax - waarin het met name voor de rust recht had op meer - voor het eerst écht op. Sindsdien is het een issue waar ze in Alkmaar mee kampen.

Formatie AZ (4-3-3): Bizot, Svensson, Hatzidiakos (77. Friday), Wuytens, Ouwejan, Koopmeiners, Midtsjo, Til; Jahanbaksh, Weghorst, Seuntjens (65. Helmer).

{image[324722][right-half][]}Feyenoord - AZ (2-1): het voorafje

Oefenen voor de bekerfinale in De Kuip. Jezelf niet in de kaart spelen. Het waren zaken die meespeelden op 11 maart 2018, het voorafje van de bekerfinale van aanstaande zondag. Daarin kreeg AZ géén strafschop van Dennis Higler na een handsbal van Jan-Arie van de Heijden, tot woede van John van den Brom. Maar het zo in matige vorm verkerende Feyenoord bleef veel te gemakkelijk overeind in eigen huis tegen AZ en tankte zo flink vertrouwen voor de bekerfinale. Want de aansluitingstreffer van Weghorst kwam véél te laat: aanstaande zondag moeten de Alkmaarders eerder scoren voor de zege. Ze vielen door de mand. Of hield Van den Brom écht zijn kaarten op zak?

Formatie AZ (4-3-3): Bizot; Svensson, Hatzidiakos (46. Vlaar), Wuytens, Ouwejan; Midtsjo, Til (78. Van Overeem), Koopmeiners; Jahanbaksh, Weghorst, Idrissi (46. Seuntjens).

{image[325264][right-half][]}AZ - PSV (2-3): de pech

Verliezen is hard, maar een belangrijk onderdeel van topsport. En dan bestaat pech niet. Toch? Misschien wel. Want voor het eerst paste Van den Brom zich aan tegen een ploeg uit de traditionele top-drie. Omdat het zeer efficiënt bleek tegen de aankomend landskampioen, stond het een goed kwartier voor tijd met 2-0 voor. Een zege in de pocket? Toch niet. Arbiter Kevin Blom hielp de bezoekers een handje met een dubieuze penalty en rode kaart voor Ron Vlaar. De ploeg van Phillip Cocu deed AZ mentaal knakken, terwijl het zelf een reuzenstap naar de titel zette. Dichterbij een goed resultaat was AZ dit seizoen niet tegen Ajax, PSV of Feyenoord: was het een opmaat naar zondag of slechts een incident? Ditmaal was het toch echt pech dat zorgde dat AZ wederom verloor.

Formatie AZ (5-3-2): Bizot, Svensson (80. El Idrissi), Van Rhijn, Vlaar, Wuytens (88. Seuntjens), Ouwejan; Midtsjo, Koopmeiners, Til; Jahanbaksh, Weghorst.

De statistieken

Twemaal was er een remise. Tegen Feyenoord kreeg het de meeste doelpunten tegen (28), maar scoorde het ook het vaakst: elf keer. Tegen PSV (25 tegen, 9 voor) en Ajax (15 tegen, zes voor) waren de doelcijfers maar iets beter dan tegen de Rotterdammers. Zorgelijk is ook het feit dat er slechts eenmaal de nul werd gehouden en het slechts eenmaal een treffer tegenkreeg. In alle andere 21 (van de 23) edities kreeg AZ minimaal twee doelpunten tegen. 

Ook het aantal rode kaarten ligt een stuk hoger bij de duels tegen de toppers onder leiding van Van den Brom: viermaal werd een AZ'er weggestuurd de laatste jaren, terwijl dat bij de opponent (alleen Ajax, overigens) slechts tweemaal het geval was. Ook het aantal gele kaarten van AZ ligt hoger: 40 om 33. Dat is niet alleen hoger dan de tegenstanders (Ajax, Feyenoord, PSV), maar ook veel hoger dan gemiddeld onder Van den Brom in de Eredivisie: 1,74 gele kaart om 1,44 per wedstrijd. Ook het rood ligt in de toppers hoger: 0,17 om 0,07 rode kaart per duel.

Overall

AZ loopt in alles op haar tenen tegen de topploegen in Nederland. Kleine slordigheden in het frivole spel wordt door de traditionele top-drie in Nederland op harde wijze afgestraft. Daarnaast zat het de Alkmaarders, met name dit seizoen, niet mee als het gaat om de arbitrage. In alle duels was er wel een serieuze reden om de scheidsrechter voor de camera's te halen na het duel. De enorme woede bij Van den Brom na de laatste ontmoeting met PSV, is in deze wetenschap ook beter te begrijpen.

Kan AZ met die mentale druk omgaan? Dat is, mede na de verloren bekerfinale en bizarre verloren play-offs van vorig seizoen, een belangrijke vraag. Als het uitgaat van eigen kracht, moet het die overtuiging en zekerheid hebben dat het kan. Als het wedstrijdverloop, het arbitrale kwartet en het geluk een beetje meezit, kan dat zeker. Toch zal Van den Brom zich, net als tegen PSV, wellicht aanpassen aan Feyenoord. Niet alleen om de defensieve zekerheid te waarborgen, ook om mentaal een extra slot op de deur te hebben. Gaat het dan eindelijk lukken om af te rekenen met het syndroom van dit (en eigenlijk ook de voorgaande jaren) seizoen? Dát is de vraag tijdens de bekerfinale.